Digitale inclusie gecreëerd met duurzame educatieve oplossingen
De vaste commissie voor Digitale Zaken van de Tweede Kamer organiseert op 27 juni 2024 een Rondetafelgesprek over Digitale Inclusie. Aandacht voor digitale inclusie is buitengewoon belangrijk, omdat grote groepen in de samenleving de huidige digitale ontwikkelingen niet kunnen bijbenen. Onderzoek laat zien dat bestaande vormen van kansenongelijkheid in bijvoorbeeld inkomen, opleiding, gezondheid en participatie door deze digitale ontwikkelingen verder worden versterkt. Digitalisering grijpt diep in op het functioneren van het individu en op de samenleving als geheel en leidt tot complexe maatschappelijke problemen. Bijvoorbeeld op het gebied van toegankelijkheid van overheidsdienstverlening, digitale veiligheid en de democratische rechtsstaat. Deze complexe problemen dringen zich dagelijks en met steeds grotere intensiteit aan ons op en vragen om oplossingen.
Educatiebeleid schiet tekort
De overheid ontwikkelt beleid waarin met de uitvoeringorganisaties gewerkt wordt aan de ontwikkeling van toegankelijke publieke digitale dienstverlening die beter aansluit bij de leefwereld van mensen. En voor mensen die moeite hebben met de digitale dienstverlening is er bijvoorbeeld hulp in de bibliotheek (Informatiepunt Digitale Overheid). Toegankelijke digitale dienstverlening en een goede hulpstructuur dragen er aan bij dat meer mensen digitaal kunnen meekomen. Maar er is meer nodig: mensen zullen ook geholpen moeten worden bij de ontwikkeling van hun digitale kennis en vaardigheden. Nu digitale ontwikkelingen steeds onvermijdelijker doordringen in ons dagelijks leven, is ook educatie van digitale basisvaardigheden en digitale geletterdheid noodzakelijk. Het educatiebeleid op het gebied van digitale vaardigheden voor volwassenen (non-formele educatie in het kader van leven lang leren) en voor jongeren (op school) komt echter vanuit de landelijke overheid moeizaam van de grond en is nog weinig consistent en duurzaam. Het bieden van educatieve oplossingen voor de maatschappelijke opgaven van de overheid wordt nu vooral overgelaten aan het initiatief van zelfstandige maatschappelijke organisaties met een educatieve missie. Deze organisaties ervaren door tekortschietend educatiebeleid grote moeite om hun oplossingen onder de aandacht te brengen, te actualiseren en verder te kunnen opschalen.
Meer aandacht voor bestaand aanbod
In het licht van de omvangrijke en complexe maatschappelijke problemen die digitalisering met zich meebrengt schijnen bestaande educatieve oplossingen misschien ontoereikend en een druppel op een gloeiende plaat. Maar dat bestaande oplossingen ontoereikend zijn, wil niet zeggen dat er onvoldoende oplossingen zijn. In tegendeel: in de afgelopen ca. 15 jaar hebben non-profit organisaties als Oefenen.nl, SeniorWeb, Leer zelf online en Stichting Digisterker laten zien dat zij door hun jarenlange ervaring in staat zijn educatieve oplossingen te ontwikkelen, te onderhouden en te distribueren. Bewezen effectieve oplossingen die sociale ongelijkheid tegengaan en voorkomen. Deze organisaties leveren een belangrijke bijdrage aan maatschappelijke innovaties, door via hun educatieve aanbod in contact te staan met doelgroepen van burgers en intermediaire maatschappelijke organisaties, zoals bibliotheken, scholen, jeugdwerkorganisaties, zorg- en welzijnsorganisaties en zelfs gevangenissen. Verder dragen zij bij aan de maatschappelijke hulpstructuur voor digitale inclusie, door de verbinding te maken met bijvoorbeeld het Informatiepunt Digitale Overheid, de DigiHulplijn en de Helpdesk Digitale Zorg.
Voorbeelden van educatief aanbod
Oefenen.nl
Klik & Tik
SeniorWeb
Online computercursussen
Computerlessen in de buurt
Leren aan huis
Leer zelf online
Steffie legt uit
Stichting Digisterker
Digisterker – werken met de e-overheid
DigiVitaler – digitale zorg dichterbij
Doe je digiding! – jongeren en de digitale overheid
Bestaande oplossingen naar een hoger niveau
De Alliantie Digitaal Samenleven komt op voor de mensen die buiten de boot dreigen te vallen en agendeert digitale inclusie. Daarbij vraagt zij terecht veel aandacht voor de oorzaken en de problematische gevolgen van uitsluiting van burgers door digitalisering. Tegelijkertijd wordt het nu ook tijd voor een nieuwe fase waarin bestaande oplossingen naar een hoger niveau geholpen gaan worden. Door eenzijdig te blijven hameren op de problemen ontstaat immers de indruk dat er nog niets substantieels gebeurt. De roep om meer en nieuwe oplossingen overstemt nu de aandacht voor bestaande schaalbare en bewezen oplossingen voor digitale inclusie. Met alle risico’s van dien: het wiel dat opnieuw uitgevonden wordt, onvoldoende garanties voor continuïteit van nieuwe en onvoldragen oplossingen en versnippering van educatief aanbod. Daarmee helpen we de burger niet. Een goede oplossing is gewoon meer dan een goed idee, een innovatief concept of een pilot. De aanbieder van een educatief programma moet dat met een hoge kwaliteit van dienstverlening kunnen bieden, een goed zakelijk netwerk hebben en voor zijn continuïteit kunnen putten uit een robuust en eerlijk verdienmodel.
Oproep aan de politiek
De Alliantie Digitaal Samenleven gaat op 27 juni a.s. in gesprek met de vaste commissie voor Digitale Zaken van de Tweede Kamer en vraagt in haar LinkedIn-post wat niet onbesproken mag blijven en wat ons nog te doen staat. Mijn antwoord op deze vraag is versterking, structurele aandacht en ondersteuning van het bestaande educatieve aanbod en het meer betrekken van de aanbieders en makers hiervan. Zij creëren digitale inclusie en ondersteunen de overheid bij het duurzaam realiseren van haar maatschappelijke digitaliseringsopgaven. Als je het mij vraagt, zou een ander Rondetafelgesprek over Digitale Inclusie daarover moeten gaan.
Piet Boekhoudt, directeur Stichting Digisterker