Februari 2022
De effecten van Doe je digiding! voor leerlingen en docenten
Hoe ervaren leerlingen en docenten het lesprogramma Doe je digiding!? En wat voor kennis en inzichten heeft het hun gebracht? Om hier achter te komen heeft het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van Stichting Digisterker onderzoek gedaan naar de effecten van Doe je digiding! Een samenvatting van de uitkomsten.
Jongeren en de digitale overheid
Doe je digiding! is een gratis online lesomgeving van Stichting Digisterker en wordt sinds maart 2019 op scholen gebruikt. Het lesmateriaal richt zich op vierdejaars vmbo-leerlingen en op eerstejaars mbo-studenten. Aan de hand van tien verschillende lesmodules maken jongeren kennis met de digitale diensten van de overheid en andere zakelijke organisaties zoals zorgverzekeraars en banken. Denk hierbij aan loonheffing terugvragen, studiefinanciering aanvragen, zorgverzekering regelen, zorg- of huurtoeslag aanvragen, bank- en geldzaken regelen, of het starten van een eigen onderneming.
Het lesmateriaal Doe je digiding! heeft als doel om leerlingen en studenten maximaal voor te bereiden op het zelfstandig regelen van dit soort zaken. Daarnaast werkt het lesprogramma aan het vergroten van kennis van de (overheids)wereld, digitale informatievaardigheden, mediawijsheidcompetenties en de woordenschat.
Aanpak
De hoofdvraag van het onderzoek was: ‘Wat zijn de effecten van het lesprogramma Doe je digiding! voor leerlingen en docenten?’ Om deze vraag te beantwoorden, hebben onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. Zo zijn er focusgroepen en groepsinterviews met leerlingen/studenten en met docenten gehouden en zijn de cijfers van Doe je digiding! over aangevraagde licenties geanalyseerd om zicht te krijgen op het bereik van Doe je digiding! in de praktijk.
Groter bereik
Uit het onderzoek komt allereerst naar voren dat het gebruik van Doe je digiding! sinds maart 2019 aanzienlijk is toegenomen. Aanvankelijk werd Doe je digiding! voornamelijk gebruikt binnen het mbo, maar vmbo-scholen weten het lesprogramma ook steeds beter te vinden. Ondanks dat scholen veel drukte ervaren van de steeds veranderende coronamaatregelen, is er dus een groeiende interesse voor het lesprogramma. Ook bindt Stichting Digisterker steeds meer scholen aan zich: de laatste jaren is er een toename van het aantal scholen dat elk schooljaar opnieuw gebruik maakt van het programma.
Daarnaast werkt Stichting Digisterker vanaf 2021 met proeflicenties. Hiermee hebben docenten tijdelijk toegang tot de inhoud van het lesprogramma Doe je digiding! Op basis van hun ervaring kunnen ze vervolgens kiezen of ze gebruik willen maken van het volledige lesprogramma, en licenties voor accounts voor één of meerdere klassen willen aanvragen. Het werken met proeflicenties sinds 2021 is een mooie stap om door meer scholen het lesprogramma te laten implementeren.
Leerlingen en docenten zijn over het algemeen erg positief over Doe je digiding!
Duidelijke leereffecten
Leerlingen en docenten zijn over het algemeen erg positief over Doe je digiding! Hoewel de bevindingen niet volledig kunnen worden gegeneraliseerd en er geen harde uitspraken aan kunnen worden verbonden, geven de focusgroepen en groepsinterviews met docenten en jongeren een indruk van hun ervaringen met het lesprogramma. Doe je digiding! vergroot de kennis van de (digitale) overheidswereld, verbetert digitale vaardigheden, vergroot competenties rondom mediawijsheid en vergroot de woordenschat van jongeren. Hiermee voldoet het programma aan de eerder genoemde vier leerdoelen. Het leereffect verschilt erg per leerling en is afhankelijk van de voorkennis. Vooral jongeren die weinig informatie over de digitale wereld van huis uit meekrijgen, leren veel van het programma. De docenten benadrukken het belang van herhaling, zodat informatie beter beklijft. Daarom zou de lesstof na afsluiting van het programma herhaald moeten worden. Naast dat Doe je digiding! een duidelijk leereffect heeft, en daarmee in ondersteuningsbehoeften van jongeren voorziet, zijn jongeren en docenten ook erg tevreden over de procesmatige en organisatorische kant van het lesprogramma. Zo vinden docenten het prettig dat het lesprogramma flexibel inzetbaar is, zodat ze aan kunnen sluiten bij de behoeften van de jongeren. Ook de vaste structuur in de modules wordt door docenten en leerlingen als prettig ervaren.
Aanbevelingen
Op basis van de bevindingen hebben de onderzoekers een aantal aanbevelingen voor Stichting Digisterker geformuleerd met als doel om Doe je digiding! op inhoud- en organisatieniveau waar nodig verder te verbeteren. Zo wordt er geadviseerd om extra opdrachten aan te bieden voor jongeren die snel door de lesstof heen gaan. Daarnaast kan het waardevol zijn om een thuiswerkopdracht te ontwikkelen waarbij ouders gestimuleerd worden met hun kind mee te denken over de overheidszaken die zij moeten regelen als zij 18 jaar worden. Tenslotte wordt er geadviseerd om een training voor gastdocenten te maken zodat ook zij goed worden voorbereid om samen met jongeren aan de slag te gaan met de modules van Doe je digiding!
Behoefte aan ondersteuning
Uit het onderzoek blijkt dat jongeren behoefte hebben aan ondersteuning bij het aanleren van vaardigheden om (digitale) overheidszaken te regelen. Doe je digiding! voorziet in deze ondersteuningsbehoeften: het geeft jongeren inzicht in welke (digitale) overheidszaken zij moeten regelen. Vooral jongeren die van huis uit geen informatie of vaardigheden meekrijgen rond dit thema, hebben veel baat bij het programma. Echter, scholen en docenten zien niet altijd de noodzaak van een programma als Doe je digiding! in, zo blijkt ook uit het onderzoek. Gegeven de resultaten uit zowel het Nibud onderzoek als het onderhavige onderzoek lijkt het van groot belang dat het aanleren van vaardigheden om (digitale) overheidszaken te regelen wordt opgenomen in de landelijke onderwijscurricula. Doe je digiding! vormt een prima basis voor scholen om invulling te kunnen geven aan dit thema.
Contact
Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Angeliek van der Zanden, programmaleider Jongereneducatie Stichting Digisterker, via angeliek.vanderzanden@digisterker.nl. Of met Marije Voorwinden, onderzoeker Verwey-Jonker Instituut, via MVoorwinden@verwey-jonker.nl.
