December 2023
Digisterker binnen detentie – Hoe gaat het nu bij PI Heerhugowaard?
Penitentiaire Inrichting (PI) Heerhugowaard is, naast PI Achterhoek (Zutphen) en PI Arnhem, één van de drie penitentiaire inrichtingen waar de pilot ‘Digisterker binnen detentie’ heeft gedraaid. Het lesprogramma ‘Digisterker – Werken met de e-overheid’ is daar in 2020 en 2021 getest om te kijken of het gedetineerden zou kunnen helpen digitaal vaardiger te worden. Dit bleek met enige aanpassingen mogelijk. Gedetineerden gaven aan dat ze zich na het volgen van het lesprogramma zekerder voelen in het zelfstandig digitaal contact onderhouden met overheidsinstanties en maatschappelijke organisaties. Het droeg bij aan hun re-integratie. Ook bleek het lesprogramma een meerwaarde te hebben binnen het totaal van cursussen en trainingen dat aan gedetineerden wordt aangeboden. Inmiddels is het lesprogramma uitgerold en te gebruiken binnen alle PI’s van Nederland, waaronder PI Heerhugowaard. We waren benieuwd hoe het daar nu gaat met de Digisterker-lessen. En hoe de samenwerking met Bibliotheek Kennemerwaard verloopt. We spraken hierover met Joke Karsten van PI Heerhugowaard en met Marian Lerchbaumer van Bibliotheek Kennemerwaard en één van de medewerkers van de bibliotheek.
Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, locatie Zuyder Bos
Pilot en daarna
PI Heerhugowaard heeft onderdelen van het lesprogramma Digisterker tijdens de pilot aangeboden in de vorm van persoonlijke workshops, waarbij gedetineerden één-op-één begeleid werden. De workshops werden gegeven in de bibliotheek van de PI. Aan de orde kwamen onderdelen zoals ‘Zoeken en vinden bij de e-overheid’.
Het bleek moeilijk om het Digisterker-lesprogramma na de pilotfase te blijven aanbieden. Voor Joke Karsten, de coördinator van het Re-integratie Centrum (RIC), waren er te veel andere werkzaamheden die aandacht vroegen. Het RIC heeft stagiaires en/of vrijwilligers die Digisterker-workshops zouden kunnen geven. Maar het is met vrijwilligers soms lastig om continuïteit te borgen. Stagiaires zijn er meestal een schooljaar lang. Zij zouden wel voor continuïteit kunnen zorgen wat betreft het Digisterker-aanbod, maar het kost tijd voordat ze op de doelgroep en het lesprogramma zijn ingewerkt. En die tijd is er niet altijd, omdat ook andere RIC-activiteiten aandacht vragen van de stagiaires.
Samenwerking met de Bibliotheek Kennemerwaard
PI Heerhugowaard was wel enthousiast over het lesprogramma. Om het tóch te kunnen uitvoeren zijn ze op zoek gegaan naar een andere oplossing en uitgekomen bij Marian Lerchbaumer van Bibliotheek Kennemerwaard. Marian is consulent Participatie & Zelfredzaamheid en coördinator Digitale Inclusie. Zij kwam met de volgende oplossing.
Bibliotheken in Nederland hebben recht op digitale inclusie-subsidie vanuit het ministerie van BZK. Binnen het programma Digitale inclusie helpen bibliotheken, publieke dienstverleners en lokale partners mensen omgaan met de digitale overheid. Het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) en cursussen digivaardigheid, zoals ‘Digisterker – Werken met de e-overheid’, vormen hiervan de kern. De Bibliotheek Kennemerwaard heeft van deze gelden een medewerker Participatie en Zelfredzaamheid aangetrokken. Vanaf augustus 2023 wordt deze medewerker voor een vaste dag per week ‘uitgeleend’ aan PI Heerhugowaard om daar gedetineerden te ondersteunen bij het gebruiken van en leren over de digitale overheid.
Vorm en inhoud Digisterker-aanbod
Bij het RIC staan zes IWJ’s die gedeeld worden met afdeling Onderwijs. Bij de afdeling Bibliotheek, die een deurtje verder is, staan drie IWJ’s. IWJ staat voor Internet Werkplek Justitiabele. IWJ’s zijn computers met gereguleerd internet waarop gedetineerden veilig kunnen werken. Omdat er vaak gedetineerden gelijktijdig bij het RIC zijn, is les in groepsverband lastig te organiseren. Daarnaast komen de gedetineerden meestal met leervragen die maatwerk behoeven. Daarom is vooralsnog gekozen voor het één-op-één begeleiden van gedetineerden.
De medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard ziet per dagdeel zo’n drie à vier gedetineerden achter elkaar, variërend van jong tot oud. Hij merkt dat ouderen wat meer openstaan voor hulp en jongeren de neiging hebben om te verdoezelen dat ze iets lastig vinden. Geld is voor gedetineerden wel een trigger om hun zaken met de digitale overheid te regelen. De tijd die de bibliotheekmedewerker aan de slag is met een gedetineerde varieert van 15 tot 45 minuten per keer, afhankelijk van de vraag. Vragen zijn bijvoorbeeld hoe verleng ik mijn rijbewijs, hoe zit het met mijn pensioen, hoe zit het als ik een eigen onderneming wil beginnen. Meestal laat de medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard eerst zien hoe dit soort zaken op de betreffende website geregeld kunnen worden. Daarna ondersteunt hij de gedetineerde bij het zelf doen. Zo leren ze hoe het moet. Ook doet de medewerker soms de DigiD-quiz met ze. Zoals met een gedetineerde die dacht dat hij wel wist hoe DigiD werkte en vond dat hij geen les nodig had. Hij was ook achterdochtig en wantrouwig richting de overheid. Dan is het spelen van de quiz een luchtige manier om het over het onderwerp te hebben (de quiz staat op de speciale website ‘Digisterker binnen detentie’).
De medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard maakt direct een vervolgafspraak met iemand, liefst op korte termijn. Zo blijft iemand aangehaakt op het onderwerp en blijft het geleerde beter hangen.
Bij het RIC gebruiken ze van het Digisterker-lesprogramma veelal de oefenomgeving ‘Zelf oefenen met DigiD’ of ‘Zelf oefenen met de DigiD app’ (deze omgevingen staan ook op de speciale website). Op de IWJ’s kunnen de RIC-medewerkers de gedetineerden dan alvast laten oefenen zonder dat de gedetineerden hoeven in te loggen met hun eigen DigiD. In de praktijk wordt het lesmateriaal indien nodig geprint, zodat het nagelezen kan worden. Helaas weet men bij het RIC ook dat lesmateriaal bij gedetineerden soms zoekraakt. De medewerkers van het RIC zijn heel tevreden als een gedetineerde op de afspraak komt en blijft komen. Gedetineerden die de cursus afmaken, ontvangen als beloning het Digisterker-certificaat.
Als iemand bij het RIC komt om een DigiD aan te vragen, laten ze daar ook direct de website ‘MijnOverheid’ zien. Dan blijkt dat gedetineerden vaak geen idee hebben welke informatie daar van henzelf te vinden is. PI Heerhugowaard is blij met het ter beschikking gestelde lesmateriaal, dat ook goed te gebruiken is als naslagwerk.
Werving gedetineerden
Werving van gedetineerden gebeurt vanuit het RIC in samenwerking met de medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard. Diverse gedetineerden worden vanuit het RIC aangedragen, vanuit de gesprekken die ze met gedetineerden hebben. Tevens wordt de training ‘Aan de bak’ gegeven aan nieuwe gedetineerden. De medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard is een keer spontaan bij deze training betrokken om wat te vertellen over DigiD en Digisterker. Het idee is om dit meer structureel vorm te geven. Bij de training ‘Aan de bak’ kan dan ook het belang van de Digisterker-cursus benadrukt worden: het volgen van de cursus, of onderdelen ervan, kan mede bijdragen aan het behalen van een Beschrijving van Goed Gedrag, afgekort BGG (om in aanmerking te komen voor een BGG moeten gedetineerden ook meedoen aan andere re-integratie-activiteiten en zich gedurende hun detentie positief en constructief gedragen). Daarnaast is het idee om een praatje voor de casemanagers te houden over wat het lesprogramma inhoudt. Tot slot hangen er posters van Digisterker in de cellen en staat er informatie op de kabelkrant.
Ervaringen
Zowel het RIC als de Bibliotheek Kennemerwaard zijn blij met de samenwerking. Doordat de medewerker van Bibliotheek Kennemerwaard structureel op een vaste dag aanwezig is, begint Digisterker te leven en wordt het belang ervan duidelijk voor de gedetineerden. Joke wil er naartoe dat de bibliotheekmedewerker nog meer zelfstandig kan werken, bijvoorbeeld door zelf bevindingen te registeren en communiceren binnen de PI. Nu is Joke nog zijn ‘sidekick’. Hopelijk hoeft dat in de toekomst niet meer. Voor PI Heerhugowaard is het Digisterker-aanbod een heel mooie aanvulling op het palet aan detentie- en re-integratie-activiteiten binnen de instelling.
Vragen?
Heeft u vragen over ‘Digisterker binnen detentie’ en/of de website die bij het programma hoort? Neem dan contact op met:
Chantal Venema, medewerker Dienstverlening en Relatiebeheer bij Stichting Digisterker
E-mailadres: chantal.venema@digisterker.nl
Telefoon: 06 1142 5910